Argitalpen-munduan 30 urte daramatzan Alberto Vitalere-kin solasean
Alberto Vitale eskarmentu handiko gizona da argitalpen munduan
Alberto Vitale Random House-ko zuzendari nagusi izendatu zuten 1989an eta zuzendari nagusi izan zen, orobat, 1998an Random House taldean integratu zen Bantam Doubleday Dell argitalpen-enpresan eta Bertlesmann-en. Hogeita hamar urtetik gora daramatza argitalpen industrian eta AEBetako Argitaletxeen Elkartearen presidenteorde izan zen. Horregatik haren iritziak jakingarriak dira guztiz.
Wharton Eskola Pensilvaniako Unibertsitateko enpresa-zientzietako eskola da, munduko prestigiotsunetako bat.
Elkarrizketatzaileek eta elkarrizketatua ez dira edonor, eta horrexegatik interesgarria iruditu zait elkarrizketa hona ekartzea.
Knowledge@Wharton: 1989an Random Houseko zuzendari nagusi izendatu zintuzten. Zer karrera izan zenuen argitalpen arloan horren aurretik? Nola eraman zintuen horrek Random Housen hartu zenuen kargura?
Alberto Vitale: 1975ean, Agnelli familiarentzat ... hau da, Fiaten ugazabentzat, Bantam Books erosi zuen talde baten buru nintzen. Bantameko exekutiboak ondo ezagutzera iritsi nintzen. Bantam oso enpresa independentea zen, irabazi handiak zituena, eta ez lehenbizi hasitakoetakoa, baina bai nagusietakoa, tapa biguneko liburuetan. Hura erosi eta hiru, lau, bost, sei bat hilabetera dei bat egin zidaten esanez, "Nahi zenuke etorri eta zuzendari nagusi izan?" Horrela hasi zen nire karrera argitalpen arloan.
Une batean, galdetu zidaten Random House eraman nahi nuen. Oso erabaki zaila zen, baina garai hartan munduko argitaletxe nagusia zena zuzentzeko abagunea interesgarriegia zen, pentsatzen gelditzeko ere.
Knowledge@Wharton: zer balorazio egin zenuen, Random Housera iritsi zinenean, enpresak zuen egoeraz? Zer balorazio egin zenuen argitalpen-industrian gertatzen ari zenaz? Zer eragin izan zuen horrek Random House gidatzeko abian jarri zenuen estrategian?
Vitale: Random House eramateko niri eskatzeko arrazoia, seguru asko, ugazabek [Newhouse familiak] hark hobeto funtzionatzea nahi zutelako izango zen. Ondo aztertu nituen argitaletxe guztiak ... eta egin behar zirela uste izan nuen aldaketak egin nituen. Argitalpen-sektorean oso zaila da estrategia bat izatea, hitz horrek arlo akademikoan duen edo, oro har, ematen zaion esanahian. Estrategiarik onena jendeak irakurri nahi dituen liburuak izatea da. Estrategia hori ezin da kuantifikatu. Ezin duzu deskribatu. Konfiantza izan behar duzu zure argitaletxeetan eta zure editoreengan eta zure argitaletxe-arduradunengan, eta zure marketin-arduradunengan, seguru egoteko jendeak irakurri nahi dituen liburuak aukeratzen dituztela, eta horiek zerorrek argitaratuko zenituzkeen bezalaxe argitaratuko dituztela.
Knowledge@Wharton: zu izan zinen eskubide elektronikoen garrantzia azpimarratzen lehenbizikoetakoa, argitaletxe-arduradunen artean. Esango zeniguke zer iritzi duzun horretaz?
Vitale: Bai, halaxe da, lehena izan nintzen liburugintzan erabakitzen, ez genuela sinatuko kontraturik, eskubide digitalak eskuratu ezean. Sekulako kritikak entzun behar izan nituen. Agente batzuek ukatu egin ziguten guri saltzea. Esan nuen: "Ondo da, zuek guri saltzea errefusatzen baduzue, guk zuei erostea errefusatuko dugu. "Ez zioten bereari luzaro eutsi. Enpresa barruko batzuen eta beste jende baten erresistentzia batzuei aurre egin behar izan nien, esaten baitzuten eskubide kontuetan gogorregia nintzela. Esan nien: "Entzun. Zuek etorkizuna izan nahi baduzue, eskubideak eskuratuko ditugu. Etorkizunik izan nahi ez baduzue, nik ez dut enpresarekin zerikusirik izan nahi. Izan ere, funtsezko baliabide bat harrika botatzea bezala da -- ekoizleek filmekin egin zutena egitea bezala da. Haiek gudua galdu egin zuten. Haiek inoiz ez ziren horretan borrokatu. Hasieratik galdu zuten." Eta horrela erabaki genuen -- uste dut 1994an izan zela -- ez genuela kontraturik sinatuko, liburu elektronikoen ... liburu digitalen eskubideak ez bagenituen eskuratzen.
Knowledge@Wharton: argitalpen-munduan aldaketa izugarriak gertatzen ari diren une batean gaude. Horien artean liburu digitalen sorrera, liburu-denda fisikoetatik Amazonerako aldaketa eta egileek beren kabuz argitalpen digitalak egiteko saioak daude. Hori guztia argitaletxe tradizionalaren zeregina aldatzera doa?
Vitale: ez, ez dut uste. Random Houseko zuzendari nagusi izateari utzi nionean, 1998ko bigarren seihilekoan, nahiz eta jarraitu nuen Random Houseko aholkulari gisa, Microsoftek proposatu zidan International E-Book Foundation-en presidente izatea. Garai hartan pentsatu nuen e-bookak argitalpen sektorearen salbatzaileak izango zirela, oso errentagarriak izango zirela ezagutzen ez zenean. E-book-en alde buru-belarri jarri nintzen, eta espero nuen publiko zabalak gero benetan erabili zituen baino lasterrago erabiliko zituela.
Baina bitartean Microsoft-ek interesa galdu zuen eta ez zen gai izan tableta moderno eta erabilerraz bat garatzeko. Ez zuten Amazonek gerora Kindlerekin egin zuena egiteko ideiarik ere. Pare bat urte geroago fundazioa desegin egin zen eta deus ez zen gertatu, duela bi urte arte. Argitalpen-sektorea istilu handitan sartu zen. Argitaletxeak frenetikoki zebiltzan, adimenak sorturiko produktuak aurkezteko beste modu baten bila.
Garai berean, Amazon-ek Kindlea atera zuen. Gainerakoa historia da. Orain iPada dugu, eta iPadaren tankerako tresna gehiago edukitzera goaz. Gauzak asko ari dira aldatzen ... baina hobera. Teknologia digitalak argitaletxeei negozio berri bat garatzeko gaitasuna ekarri die. Horrek ez du esan nahi liburuaren negozioa desagertuko denik. Paperezko liburuak luzaro izango ditugu, beti ez bada ... baina askoz produktu baliotsuagoak bihurtuko dira. Bikain inprimatuak, bikain koadernatuak, bikain ekoitziak eta marketin bikainez sustatuak izango dira. Baita askoz garestiagoak ere. E-bookak iraganeko tapa biguneko liburuen baliokideak bihurtuko dira, baina ez dira gauza bera izango.
Teknologia digitalari esker autore askok beren kabuz argitaratu ahal izango dute. Hori da teknologia digitalaren ahalmena, Internetena. Baina oraindik ere, argitaletxearen zereginak lehen bezain garrantzitsua izaten jarraituko du. Orain ere, zer liburu argitaratu nahi duzun erabaki behar duzu. Eta nola argitaratu nahi duzun. Sinergia nabarmenak daude paperaren eta medio digitalaren artean.
Oraindik argitalpen digitalen hasiera-hasieran gaude. Gaur egun egiten duguna, liburu baten orrialdea hartu eta pantailan jartzea besterik ez da. Hori interesgarria da, baina ez da astronautikako zientzialari bat behar horretarako. Baina izugarrizko aukerak ditugu teknologia digitalekin edukien marketinean esperimentatzeko. Tapa gogorreko liburu bat argitaratzen duzunean, salneurri bat jartzen diozu eta akabo. Kaleratu duzu eta zer egin behar duzu? Saltzen bada ondo, eta ez bada saltzen, guztiak itzultzen dizkizute. Teknologia digitalarekin, jarri diezaiokezu 9,99 dolarreko prezioa. Baina, liburua ez bada saltzen, eta sinesten baduzu liburu ona duzula, agian ez duzu irakurleekiko iritzi zuzena izan, eta prezioa jaitsi beharra duzu 6,99 dolarrera edo 7,99 dolarrera edo 5,99 dolarrera.
Esperimentatzeko eta argitalpenen marketin-teknikak bilakarazteko gaitasuna argitaletxeek landu beharreko faktoreak dira. Har ezazu, adibidez, George Bush presidente ohiaren liburua [Decision Points, Crown Publishers-ek 2010eko azaroan argitaratua]. Orain, e-book formatuan erosten baduzu liburu hori, irudi asko eskuratzen dituzu, oso interesgarriak direnak eta liburua eta zure irakurtze-esperientzia hobetzen dutenak. Biziagoa da, errealitatetik hurbilagoa.
Knowledge@Wharton: uste duzu liburu-dendek iraungo dutela?
Vitale: Bai horixe. Alabaina, aldaketa handiak izango dituzte. Hemendik hiru bat edo bost bat urtera, liburu-denda kate handien, hala nola Barnes & Nobleren, liburu-dendetan, espazioaren % 70 gutxienez, beste produktu batzuentzat izango da. Badu zentzua. Orain unibertsoa dago digitalizaturik. Ez dira denda erraldoi horiek gehiago behar.
Knowledge@Wharton: zure ustez zein dira desberdintasunik handienak nahiko ondo doala dirudien Barnes & Noble-ren eta kiebran sartu den Borders-en artean? Zergatik iraun du batek eta porrot egin du besteak?
Vitale: Lehenik eta behin, Borders beti bigarrena izan da, Barnes & Noble-ren atzetik, eta bietan ahulena. Barnes & Noble-ren kudeaketa bateratua izan da, oso ongi informatua eta talentu handikoa. Eboluzionatu du, edozein motatako kudeaketak urtetan zehar eboluzionatzen duen bezala, oso pertsona bikaina den Leonard Riggio presidentearen gidaritzapean. Borders-ek 15 urtean 10 bat aldiz aldatu du kudeaketa. Orain, badakit zer esan nahi duen kudeaketa aldatzeak. Hori etengabeko iskanbila da. Eta horrek ez dio lagundu Borders-i. Borders-ek ez du inoiz izan benetako nortasunik, balio zuen estrategiarik, benetako irudirik, Barnes & Noblek izan dituen bezala.
Knowledge@Wharton: liburu-denda nagusiak falta izateak, edo liburu-denden salmentako espazioaren proportzio handi bat orain beste produktu batzuek hartzeak, eraginik izango al du argitaletxeek irakurleengana iristeko duten gaitasunean? Liburu bat ezin bada aurkitu liburu-dendan eta ezin bada ikusi, nola izango du irakurleak liburuaren berri?
Vitale: irakurleak gaur egun askoz sofistikatuagoak dira lehen baino. Liburua ez badute Barnes & Noblerenean aurkitzen, joaten dira etxera, sartzen dira Interneten eta Amazonetik eskatzen dute bi minututan.
Knowledge@Wharton: baina nola eragingo duzu irakurleek liburu bat bilatu nahi izatea? Nola lortuko duzu irakurleek liburuaren berri izatea lehenbiziko lekuan?
Vitale: badira harreman publikoak eta horrelako gauzak. Lehenik eta behin, jendea liburu-dendetara eraman behar duzu. Gero liburuak erakutsi behar dizkiozu, liburu-dendetan dagoenean. Norbait liburu-dendara baldin badator liburu baten bila, eta liburua ez badago han, Internetera zoaz. Ez dago argitaletxerik, ez txikirik ez handirik, e-mail zerrenda bat ez duenik, eta, haren bidez, modu gutxi edo gehiago eraginkorrean, datozen nobedadeen berri ematen dizute.
Mundu guztia dago gaur egun Interneten. Informazioa eskuratzea izugarri hobetu da. Baina gogoan izan, argitaratzeko eredua aldatu egingo dela. Eta produktua aldatu egingo dela. Tapa gogorreko liburuen prezioak orain 27,95 dolar eta 26,95 dolar bitartekoak dira, eta, nire ustez, hori barregarria da. Seguru asko, ezin izango dira errentagarriak izan prezio horietan. 36,95 - 46,95 dolarretara igoko dira. Baina irakurleak askoz produktu hobea izango du erosgai.
Knowledge@Wharton: nolako hobea izango da?
Vitale: paper hobea, tipografia hobea, koadernaketa hobea izango dute. Eta horrela desiratuko duzun liburu bat izango duzu. Gainera, jende gehiagok liburuak erosi ahala, non ipiniko dituzu zure liburuak? Benetan irakurlea baldin bazara, seguru asko, irakurtzen duzun liburu bakoitzeko, 10 liburu erosiko zenituen, irakurtzeko denbora izan dezazun zain daudenak. Baina bitartean, eduki nahi zenituzkeen beste 10 liburu argitaratuko dira. Jendeak tapa gogorreko liburua era selektiboagoan erabiliko du. Argitaletxeek askoz hobeak izan beharko dute, gauez liburu-denden erreposizioa egiten. Nola irabazi Amazoni horretan? Lehengo egunean irakurri nuen, haiek 52garren biltegia irekitzera doazela. Zuk kokatzen dituzu 52 biltegi AEBetan zehar, leku estrategigotan eta ... seguru asko, lurraldearen % 95 estaltzen duzu eta bidalketak gauez egiten dituzu.
Argitaletxeek indibidualki ezin dute hori egin, baina bilatu beharko dute bide bat horretatik hurbil ibiltzeko. Ez da sostengagarria izango liburu garesti horiekin % 40ko itzulketak izango dituzten tiradak egitea. Gai izatera iritsi beharko dute liburu-dendari esateko: "Ondo da, liburu hori ez duzu stockean, baina bihar hor izango duzu." Eta liburu-dendak esango dio bezeroari: "ez duzu arduratu behar, bihar lortuko dut eta etxera bidaliko dizut eta etzi etxean izango duzu." Ez naiz ari iradokitzen hori dela formula, baina tankera horretako gauzak aldatu beharko dira, efizientzia eta errentagarritasuna ekarriko dizkietenak liburu-dendei eta argitaletxeei, eta bezeroei zerbitzua hobetuko dietenak.
Knowledge@Wharton: ikusten al duzu liburu-denda independentearentzat zereginik giro horretan?
Vitale: Bai.
Knowledge@Wharton: nola aldatu edo bilakatuko da hori?
Vitale: ez dakit. Baina, adibidez, bada orain programa bat ... liburu-denda independenteak eta Google elkarlanean jartzeko. Liburu-dendan zaudela esaten baduzu: "Nik benetan nahi dut liburu hori," baina liburu-dendak ez badauka, liburu-dendako langilea eta bezeroa elkarrekin joan daitezke ordenagailu batera eta eska dezakete.... Agian, hori eginez, liburu-denda zerbitzu-puntu gisa ariko da jokatzen, eta komisio bat edo nola halako ordainketa bat jasotzen ariko da.
Knowledge@Wharton: mundu digitalean, banaketa globala posible bihurtzen da. Zer eragin izango duela uste duzu horrek copyright-legeen etorkizunean?
Vitale: Copyright-ak aldatu egin beharko du, neurri batean. Norbaitek Tashkent-en [Uzbekistan-en] edonoren liburu bat erosi ahal izan beharko luke, copyright-agatiko mugarik gabe. Teknologia digitalarekin gauza miragarriak egin ditzakezu. Norbaitek liburu bat eros dezake Tashkent-etik Londresko Amazon-en eta ez New York-en. Autoreak eskura dezake bere royaltya Tashkentetik eta Tashkenteko argitaletxe batek jaso beharko luke ebook baten salmentatik dagokiona, liburua ingelesezkoa izanik.
Knowledge@Wharton: zergatik lortu beharko luke diru bat Tashkenteko argitaletxeak?
Vitale: liburu hori argitaratu duen Tashkenteko argitaletxeak eskubideak erosi ditu. Haren liburuetako bat New York-eko Amazonen erosten baduzu, hark dagokiona jaso beharko luke. Paradigma konplexua da hori, baina konpondu beharreko zerbait da. Hori ez da konponduko datozen bizpahiru urtetan, baina datozen bost hamar urtetan konponduko da.
Knowledge@Wharton: ingelesezko merkatuan globalki pentsatzen badugu, lurraldekako eskubideak jarraituko al dute? bada arrazoirik liburu bat argitaratu ingelesez New York-en eta ez jaitsi ahal izateko, demagun, Amazonen zerbitzarietatik Kindleetara munduko edozein lekutatik?
Vitale: copyraighta tarteko delarik arazo bat izango da. Gauzak bidegabe bihurtzen dira, zilegi diren gauzei oztopoak jartzen zaizkienean. Ados nago zurekin diozunean munduko edonork izan beharko lukeela gai liburu bat argitaletxetik edo Amazonetik edo beste nonahitik jaisteko, baina Ingalaterrako, Kanadako, Australiako, Zeelanda Berriko eta Hegoafrikako argitaletxeak ere babestu behar dituzu. Zail samarra gertatuko da, baina egin beharrekoa da. Argitaletxeek ez badute egiten, liburu horiek beren bidea egingo dute ... bide ez hain ofizialetatik eta arazoa izango da.
Knowledge@Wharton: eraman dezaket hori urrats bat urrunago? Zein da arrazoia Australiako edo Zeelanda Berriko edo Tashkenteko argitaletxea babesteko?
Vitale: Barkatu. Nola bizi behar du argitaletxeak? Airetik?
Knowledge@Wharton: Ez, ulertzen dut, baina ...
Vitale: akabo orduan.
Knowledge@Wharton: Baina kontua da mundu digitalean, non liburuak eros baitaitezke globalki, ba al duten zereginik argitaletxe nazionalek, jendeak liburuak globalki argitaratzera joko duelarik?
Vitale: Badute zeregina. Argitaletxe nazional horiek ere liburuak argitaratuko dituzte, baita formatu digitalean ere. Liburu horiek bana ditzake Amazonek New Yorketik edo Londresetik. Argitaletxe hori babestu egin behar da.
Knowledge@Wharton: e-bookaren munduan, ba al dago arrazoirik argitaletxeak liburuarekiko eskubide globalak ez izateko eta hura globalki merkaturatzeko gai izateko, paperean ez badu argitaratzen, liburu elektronikoak soilik argitaratzen baditu? Kasu horietan, bada arrazoirik argitaletxea beste herrialde batzuetan babesteko?
Vitale: edoera horretan, ez noski. Baina hori utopia hutsa da. Paperezko liburuak gurekin izango dira, nik aurreikus dezakedan bezainbat denboran, baina liburu digitala behin eta berriz aldatuko da, teknologiak ahalbidetzen duenaren arabera. Amazon urtarrilean 2,99 edo 1,99 dolarreko liburuak kaleratzen hasi zen ... edo Amazonen Kindlerako Singles direlakoak [10.000 eta 30.000 hitz bitarteko lan laburrak]. Hori garapen garrantzitsua da. Edonork egiten duen berrikuntza urrats bat aurrerago eramango dute enpresa handiek.
Knowledge@Wharton: zuk zure karrera berriz egiterik bazenu, zer egingo zenuke beste era batera?
Vitale: horretan askotan pentsatu izan dut. Ez dakit zer egingo nukeen beste era batera, argitaratzearen izaera den bezalakoa delako, baina gauza bat dakit seguru -- energia asko eskainiko niokeela negozioaren alderdi digitalari. Liburu bat baldin baduzu Proventzari edo Toskanari buruz, bideklip txiki bat izatea han eta hemen toki egokian, izugarri aberasgarria litzateke e-bookarentzat. Liburu erromantiko bat baldin baduzu eta hondoko musikatxo bat jartzen badiozu ... ez dakit, esperimentatu beharra dago. Behin eta berriro egin daitezke probak teknologia digitalarekin.
Energia asko jarriko nuke, halaber, autoreekin, ez editore gisa, baizik eta ekoizle gisa lan egiteko. Horregatik nahi nuke nire editoreak % 50 editore eta % 50 ekoizle izatea.
Knowledge@Wharton: zer eskatzen du ekoizle izate horrek?
Vitale: horrek eskatzen du ni esertzea zurekin eta esatea: "zergatik ez dugu hau edo bestea egiten?" Eta "zergatik ez dugu ideia hau garatzen? Zergatik ez dugu liburua, osorik kaleratu beharrean, kapituluka kaleratzen?" Lehen bide bakarra zenuen. Liburua irakurtzen zenuen; bi azalen artean ezartzen zenuen bere 350 orrialdeekin, kaleratzen zenuen eta saltzea espero zenuen. Orain beste gauza asko egin ditzakezu.
Knowledge@Wharton: zure karreran zehar, zein izan da inoiz erantzun behar izan duzun lidergo-erronkarik handiena? Nola egin zenion aurre? Eta zer ikasi zenuen horretatik?
Vitale: lidergo-erronkarik handiena nire argitaratzaile-karreran -- eta baita izan naizen beste negozio guztietan -- jendearekin lan egitea izan da. Jendea errespetatzea. Haiei zabaltzen uztea, inoiz ez bidea moztea. Kritiko izaten uztea. Hala ere, baldintza bat jartzen nuen horretan. Edozer dela ere, kritika dezakezu, baina orduan esan behar didazu zer egingo zenukeen horren ordez. Harekin ados egon naiteke edo ez, baina zuk ez dezakezu kritikatu kritikatzagatik soilik. Jendearekin komunikatzeko eta lan egiteko gaitasuna izango da seguru asko argitalpen-munduan ... eta beste edozein sektoretan dagoen erronkarik handiena.
Knowledge@Wharton: azkeneko galdera -- nola definitzen duzu arrakasta?
Vitale: ez da erraza definitzea. Gertakari-konbinazio bat da. Lehenbizikoa da lortzen duzun asebetetze maila. Oso gustura baldin bazaude, seguruenik oso arrakastatsua zara. Bigarrena da arrakastaren alderdi kualitatiboa. Adibidez, bada Adelphi izeneko argitaletxe italiar bat, lehen mailako kalitateko liburuak argitaratzen dituena. Gauza bera esan nezake Random Houseko parte den Alfred A. Knopf-ez ere, eta beste argitaletxe askori buruz. Hori da arrakasta.
Eta azkenik sektorean egoteko dirua irabazi behar duzu. Argitaletxeek dirurik irabazi behar ez duten ideia hori, edo Interneten dagoen guztia dohainikakoa izan behar duelako ideia hori zentzugabekeria da. Dirua irabazi beharra dago. Zenbat eta diru gehiago irabazi zilegiki, orduan eta gehiago berrinberti dezakezu zure negozioan eta orduan eta arrakastatsuagoa izan zaitezkeela espero izatekoa da.
Comments
Post a Comment